ایزو 14001 یک استاندارد بین المللی برای طراحی و پیاده سازی یک سیستم مدیریت زیست محیطی (EMS) است.

الزامات  ایزو  14001 چارچوب و دستورالعمل هایی را برای ایجاد سیستم مدیریت زیست محیطی  ارائه می دهد.

با افزایش آگاهی عمومی در مورد نیاز به حفاظت از محیط زیست، دولت ها و مشاغل تحت فشار فزاینده ای قرار دارند تا اثرات زیست محیطی خود را به حداقل برسانند و توسعه پایدار را ارتقا دهند. استاندارد ایزو سیستم های مدیریت محیطی (EMS) برای کمک به سازمان ها در شناسایی، مدیریت و کنترل آن دسته از فعالیت هایی که اثرات زیست محیطی دارند، ایجاد شده است.

سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) سیستم مدیریت زیست ‌محیطی را اینگونه تعریف می‌کند: «بخشی از سیستم مدیریتی که برای مدیریت جنبه‌های زیست‌ محیطی، انجام تعهدات انطباق، و رسیدگی به ریسک‌ها و فرصت‌ها استفاده می‌شود». چارچوب استاندارد ایزو 14001 را می‌توان در یک رویکرد برنامه‌ریزی، انجام، بررسی، اقدام (PDCA) برای بهبود مستمر استفاده کرد.

ISO 14001:2015 باید توسط هر سازمانی که مایل به راه اندازی، بهبود یا حفظ یک سیستم مدیریت زیست محیطی برای انطباق با سیاست ها و الزامات زیست محیطی تعیین شده، استفاده شود.

الزامات استاندارد را می توان در هر سیستم مدیریت زیست محیطی گنجاند، که نحوه استقرار آن توسط عوامل متعددی از جمله صنعت سازمان، خط مشی زیست محیطی، محصولات و خدمات ارائه شده و مکان تعیین می شود.

هر سازمانی، چه در زمینه تولید، چه خدمات یا تجارت، تأثیری بر محیط زیست دارد و بنابراین می تواند از ایزو 14001 بهره مند شود. در بیش از 150 کشور در سراسر جهان، شرکت های صنعتی، سازمان های خدماتی، شرکت های آب و برق و نهادهای عمومی استاندارد ایزو 14001 را به عنوان مدل ترجیحی خود برای مدیریت زیست محیطی پذیرفته اند. آنها از شرکت های چند ملیتی غول پیکر گرفته تا بخش غیرانتفاعی، از دولت های ملی تا کسب و کارهای کوچک خانوادگی را شامل می شوند.

ایزو 14001 به مشاغل در هر اندازه در همه بخش ها کمک می کند تا عملیات روزانه خود را پایدارتر کنند. پایداری در نهایت می تواند در هزینه ها صرفه جویی کند، شهرت برند را بهبود بخشد، کارکنان را درگیر کند و انعطاف پذیری در برابر عدم قطعیت و همچنین توانایی سازگاری سریع با تغییرات را ایجاد کند.

ISO 14001:2015 برای همه سازمان ها، صرف نظر از اندازه، مکان، بخش یا صنعت مرتبط است.

ایزو 14001 شاهد افزایش روزافزون گواهینامه های جهانی می باشد  که نشان دهنده رشد و اهمیت استقرار سیستم مدیریت محیط زیست است.

ایزو 14001 تصدیق می کند که هیچ راه واحدی برای مقابله با چالش های زیست محیطی وجود ندارد.

استقرار آن در هر سازمانی متفاوت است. استاندارد انعطاف پذیر است و به دنبال دیکته کردن جزئیات سیاست زیست محیطی شما نیست. ایزو 14001 اصول گسترده ای را تعیین می کند که می تواند به شما در موارد زیر کمک کند:

• ایجاد عملکرد زیست محیطی خوب به عنوان یک هدف استراتژیک
• بهبود مستمر عملکرد زیست محیطی
• تجزیه و تحلیل، برنامه ریزی، کنترل و نظارت بر کلیه فعالیت هایی که ممکن است اثرات زیست محیطی داشته باشند
• رعایت الزامات قانونی و مقرراتی

نقش ایزو 14001 در کاهش تاثیرات زیست محیطی به صورت زیر ایفا می شود.

از طریق ترکیبی از تجزیه و تحلیل و اقدام، اغلب سازمان ها می توانند نحوه تعامل خود با محیط را تغییر دهند، به عنوان مثال:

• کاهش ضایعات
• کاهش مصرف انرژی
• استفاده از منابع تجدیدپذیر
• اجتناب از خطر و جلوگیری از آلودگی
• طراحی  چرخه عمر کامل محصول

با حرکت به سمت یک روش کار پاک تر و سبزتر، یک سازمان می تواند به الگویی از شهروند خوب تبدیل شود و وجهه عمومی خود را در این فرآیند تقویت کند.

این به نوبه خود می تواند منجر به:

• تقویت اعتماد ذینفعان
• مزیت رقابتی بیشتر
• دوام طولانی مدت

ISO 14001 به گونه ای طراحی شده است که با سایر استانداردهای مدیریت، به ویژه استاندارد مدیریت کیفیت ISO 9001، مدیریت ایمنی و بهداشت OHSAS 18001 و مدیریت انرژی ISO 50001:2011 سازگار باشد.

استفاده از ایزو ISO 14001:2015 مزایای بسیاری برای سازمان هایی با سیستم مدیریت زیست محیطی دارد از قبیل:

1-بهبود مدیریت زیست محیطی

از تصمیم گیری مبتنی بر شواهد استفاده کنید.

با اطمینان از استفاده ی داده های دقیق برای تصمیم گیری در مورد بهبود مدیریت زیست محیطی، میتوانید به جای چندین بار تلاش ناموفق،شانس موفقیت آمیز بودن فعالیت های خود را در اولین بار افزایش دهید. با استفاده از این داده ها برای ردیابی پیشرفت خود، ایرادات سیستم را قبل از اینکه از ریل خارج شوند، اصلاح کنید. این مهم می تواند در هزینه ها و زمان صرفه جویی کند و بهره وری را افزایش دهد. هم چنین کاهش اثرات زیست محیطی در طول چرخه عمر محصول را به ارمغان می آورد.

2-الزامات قانونی

درک کنید که چگونه الزامات قانونی و مقرراتی بر سازمان شما و مشتریان آن تأثیر می گذارد. اطمینان حاصل کنید که سازمان شما قوانین زیست محیطی را درک کرده و از آن پیروی می کند و به انجام تعهدات قانونی پایبند است.

3-کاهش هزینه های عملیاتی

یکی از بهبودهایی که همه شرکت ها به دنبال آن هستند کاهش هزینه ها است. EMS می تواند با صرفه جویی در هزینه های مدیریت منابع، ضایعات و انرژی به این امر کمک کند. دستیابی به کارایی در مصرف انرژی و آب  از طریق به حداقل رساندن ضایعات به معنای صرفه جویی در هزینه می باشد.

هم چنین با ایجاد کنترل های محیطی احتمال وقوع حادثه ناگوار کاهش یافته همچنین در قبال پرداخت حق بیمه، جبران خسارتهای وارد شده در زمان حادثه صورت می پذیرد و هزینه ها در زمان حادثه به طرز چشمگیری کاهش می یابد.

4-بهبود روابط با ذینفع ها  

تصویر و اعتبار خود را بهبود بخشید:

اگر میخواهید کسب‌ و کار خود را در مناطق جدید گسترش دهید، صدور گواهینامه بهترین راه برای نشان دادن اعتبار خود به مشتریان بالقوه است بدین صورت فرصت های تجاری جدید را افزایش داده و مشتریان جدید کسب کنید.

با اطمینان دادن به مشتریان مبنی بر اینکه متعهد به مدیریت اثرات زیست محیطی خود هستید، می توانید تصویر و سهم بازار خود را از طریق حفظ یک تصویر عمومی خوب و بهبود روابط با جامعه افزایش دهید بدین صورت وجه و اعتبار شرکت خود را بهبود بخشیده و به دنبال آن افزایش اعتماد ذینفع ها و مشتریان را به ارمغان آورید.

افراد خود را درگیر کنید:

با توجه به انتخاب بین کار برای شرکتی که به محیط اطراف خود اهمیت می دهد و شرکتی که این کار را نمی کند، اکثر مردم شرکت اول را ترجیح می دهند. با درگیر کردن کارمندان خود در یک تلاش گروهی برای کاهش تاثیرات زیست محیطی خود، می توانید تمرکز و حفظ کارمندان را افزایش دهید.

5-ایجاد فرهنگ بهبود مستمر

فرهنگ بهبود مستمر ایجاد کنید:

با بهبود مستمر، می توانید به منظور بهبود تصویر عمومی خود و کاهش بالقوه هزینه های خود، همانطور که در بالا ذکر شد، به سمت فرآیندهای بهتر و کاهش اثرات زیست محیطی به روشی سیستماتیک حرکت کنید. هنگامی که فرهنگ بهبود ایجاد می شود، کارمندان به دنبال راه های برای بهبود فرآیندهای خود هستند که حفظ EMS را آسان تر می کند.

کسب‌ و کارها با درخواست هایی از سوی مشتریان، قانون گذاران و دولتها برای کاهش اثرات زیست محیطی خود مواجه هستند. دریافت گواهینامه ایزو 14001 واضح ترین راه برای نشان دادن تعهد سازمان شما به این هدف است. مشاوران  ما علاوه بر کمک به شما در انجام تعهدات قانونی موجود، می توانند به کسب و کار شما کمک کنند تا برای تغییرات آماده شود، هزینه ها را کاهش داده و وجه زیست محیطی خود را تقویت کنید.

استفاده از یک سیستم مدیریت زیست محیطی قوی برای ساده کردن فرآیندها به شرکت شما کمک می کند تا از رقبا متمایز شوید، که این امر می تواند منجر به افزایش فروش شود. علاوه بر این، استقرار این سیستم به شما کمک می کنند تا با کاهش ضایعات، انرژی و مصرف آب در هزینه های خود صرفه جویی کند.

مدیریت تأثیر سازمان شما بر محیط زیست باید یک اولویت کلیدی برای کسب و کار شما باشد.

صرف نظر از صنعتی که در آن هستید. سیستم مدیریت زیست محیطی چارچوبی برای ایجاد تغییرات در خط مشی و فرآیندها به وجود می آورد که به شما در بهبود عملکرد زیست محیطی کمک می کند. علاوه بر اینکه برای محیط زیست بهتر است، دریافت گواهینامه ایزو 14001 می تواند کنترل بیشتری بر هزینه ها و سایر مزایای ملموس را نیز برای شما فراهم کند.

یک سیستم مدیریت زیست محیطی، که اغلب EMS نامیده می شود، از خط مشی ها، فرآیندها، برنامه ها، شیوه ها و سوابق تشکیل شده است که قوانین حاکم بر نحوه تعامل شرکت شما با محیط را تعیین می کند. این سیستم باید برای شرکت خاص شما تنظیم شود، زیرا فقط شرکت شما الزامات قانونی دقیق و تعاملات محیطی را دارد که با فرآیندهای تجاری خاص شما مطابقت دارد. با این حال، الزامات ایزو 14001 چارچوب و دستورالعمل‌هایی را برای ایجاد سیستم مدیریت زیست‌محیطی شما ارائه می‌کند تا عناصر مهم مورد نیاز برای موفقیت یک EMS را از دست ندهید.

استاندارد ایزو 14001 از ساختاری متشکل از ده بند به نام Annex SL استفاده می کند که تقریباً با هم گروه بندی شده اند و چهار حوزه کلیدی را پوشش می دهند:

تاثیرات زیست محیطی – فرآیندهایی که کسب و کار شما باید برای اجرای یک سیستم مدیریت زیست محیطی موفق و کاهش اثرات زیست محیطی آن دنبال کند.

مسئولیت مدیریت – حوزه هایی که تیم مدیریت شما باید روی آنها تمرکز کند، در آن مشارکت داشته باشد و در مورد آنها پاسخگو باشد.

مدیریت منابع – نحوه تخصیص منابع مانند افراد، زیرساخت ها و امکانات برای اطمینان از بهترین عملکرد ممکن.

اندازه گیری، تجزیه و تحلیل و بهبود – بندهای نهایی در استاندارد ISO 14001 چگونگی کارکرد سیستم مدیریت خود را مطابق با انتظارات شما در بر می گیرد و بهبود مستمر سیستم شما را تسهیل می کند.

ساختار ایزو 14001 چگونه است؟

ساختار ایزو 14001 به ده بخش تقسیم می شود. سه مورد اول مقدماتی هستند و هفت مورد آخر شامل الزامات سیستم مدیریت زیست محیطی است. در اینجا چیزی است که هفت بخش اصلی در مورد آن است:

در اینجا چیزی است که هفت بخش اصلی در مورد آن است:1- زمینه سازمان 2- رهبری 3-برنامه ریزی 4- پشتیبانی 5- عملیات 6-ارزیابی عملکرد 7- بهبود

بخش 4: زمینه سازمان – این بخش در مورد الزامات برای درک سازمان شما به منظور پیاده سازی EMS صحبت می کند. این شامل الزامات برای شناسایی مسائل داخلی و خارجی، شناسایی افراد ذینفع و انتظارات آنها، تعریف محدوده EMS و شناسایی فرآیندهای مورد نیاز برای EMS است.

بخش 5: رهبری – الزامات رهبری نیاز به مدیریت ارشد را برای نقش مؤثر در اجرای EMS پوشش می دهد. مدیریت ارشد باید با اطمینان از تعهد زیست محیطی، تعریف و ابلاغ خط مشی زیست محیطی و تخصیص نقش ها و مسئولیت ها در سراسر سازمان، تعهد خود را به EMS نشان دهد.

بخش 6: برنامه ریزی – مدیریت ارشد باید برای عملکرد مداوم EMS نیز برنامه ریزی کند. ریسک‌ها و فرصت‌های EMS در سازمان باید ارزیابی شوند و اهداف محیطی برای بهبود شناسایی و برای دستیابی به این اهداف برنامه‌ریزی شود. علاوه بر این، لازم است سازمان تمامی روش‌های تعامل و تأثیر فرآیندهای سازمانی بر محیط و همچنین تعهدات قانونی و سایر تعهدات مورد نیاز سازمان را ارزیابی کند.

بخش 7: پشتیبانی – بخش پشتیبانی به مدیریت تمام منابع برای EMS می پردازد، و همچنین شامل الزامات مربوط به شایستگی، آگاهی، ارتباطات و کنترل اطلاعات مستند (اسناد و سوابق مورد نیاز برای فرآیندهای شما) است.

بخش 8: عملیات – الزامات عملیات به تمام جنبه‌های کنترل‌های محیطی مورد نیاز فرآیندهای سازمانی و همچنین نیاز به شناسایی موقعیت‌های اضطراری بالقوه و برنامه‌ریزی واکنش‌ها می‌پردازد تا در صورت وقوع یک وضعیت اضطراری آماده پاسخگویی باشید.

بخش 9: ارزیابی عملکرد – این بخش شامل الزامات مورد نیاز برای اطمینان از اینکه شما می توانید نظارت بر عملکرد EMS خود را به خوبی انجام دهید را شامل می شود. این شامل نظارت و اندازه گیری فرآیندهای شما، ارزیابی انطباق با محیط زیست، ممیزی های داخلی و بررسی مداوم مدیریت EMS است.

بخش 10: بهبود – این بخش آخر شامل الزامات مورد نیاز برای بهبود EMS شما در طول زمان است. این شامل نیاز به ارزیابی عدم انطباق فرآیند و انجام اقدامات اصلاحی برای فرآیندها است.

این بخش ها بر اساس یک چرخه Plan-Do-Check-Act هستند که از این عناصر برای اعمال تغییرات در فرآیندهای سازمان به منظور هدایت و حفظ پیشرفت ها در فرآیندها استفاده می کند.